نخستین فرماندار زن ایرانی کیست؟ / پیروزی بدون جنگ و هوشمندانه «ملک خاتون»

بقعه متبرکه‌ای به نام نخستین زن فرمانروای ایران در محله مینابی در منطقه ۱۵ وجود دارد که این بقعه به امامزاده سیده ملک خاتون(س) از نوادگان امام موسی کاظم(ع) معروف است.

هنگام ورود به داخل بقعه این خاتون متوجه تابلویی می‌شوید که دعای زیارت بر آن نقش بسته و نسب این بانو را به «اسپهبد رستم طبری» از فرمانروایان آل‌بویه می‌رسد.

ام‌الملوک ایران

طبق کتاب «تاریخ گزیده» به قلم «حمدالله مستوفی» زندگی سیاسی سیده ملک خاتون هم از زمانی‌که با «فخرالدوله دیلمی» حاکم وقت آل بویه ازدواج کرد آغاز شد. نام اصلی سیده ملک خاتون «شیرین» بود که دختر «رستم ابن شروین طبری» مردی از تبار «باوندی» طبرستان که در تاریخ از او به‌عنوان زنی عفیف و ملک‌زاده یاد شده‌است. فخرالدوله در سال ۳۸۷ قمری در قلعه طبری در ری درگذشت. در زمان فوت فخرالدوله، فرزندانش «مجدالدوله» و «شمس‌الدوله» و «عین‌الدوله» کوچک بودند و حکومت ری به دست شیرین افتاد. اما او برای حکمرانی و پایداری حکومت آل بوئیان بعد از فوت شوهرش، مجدالدوله را جانشین همسرش و حکومت همدان را به پسر دیگرش شمس‌الدوله واگذار کرد و عین‌الدوله هفت ساله را به حکومت اصفهان برگزید. از آن پس شیرین به «ام‌الملوک» لقب گرفت.

اولین بانوی حاکم

زمان شهرت شیرین که حکومت ری را برعهده گرفته بود به دوره تهدید غزنویان می‌رسد. آن زمان «سلطان محمد غزنوی» نامه‌ای به این خاتون نوشت و از او خواست ری را تسلیم کند و شهر را در اختیارش قرار دهد و خودش هم تسلیم شود. شیرین نیز در جواب نامه سلطان محمود نوشت: ‌«اگر بر ری پیروز شوی همه خواهند گفت پادشاه غزنویان زنی را شکست داده است و اگر در این جنگ شکست بخوری در تاریخ ثبت می‌شود که تو از یک زن شکست خورده‌ای.» این نامه باعث هوشیاری سلطان محمود شد و او را از حمله به ری بازداشت و تا خاتون زنده بود، ری از حمله غزنویان در امان ماند.

آرامگاه سرشناسان قجری

امامزاده سیده ملک خاتون(س) برای اهالی محله قابل احترام است. بنای اصلی حرم از زمان فتحعلی شاه قاجار است که طبق کتیبه‌های سنگ مرمر توسط «نواب علیه سلطنت خانم» ملقب به «محترم‌السلطنه» فرزند «میرزای عمادالدوله» در سال ۱۳۰۹ هجری قمری تعمیر شده است. این بنا ۴۰۰‌ مترمربع مساحت دارد و گرداگرد آن آرامگاهی تعلق به افراد سرشناس قاجار دیده می‌شود. بنای فعلی حرم هم شامل ایوان آجری و رواق جدید است. بنای این حرم در سال ۱۳۷۸ تغییر کرد و به یک حرم چوبی و مشبک تبدیل شد و در سال ۱۳۸۱ به دلیل فرسودگی ضریج طلایی جایگزین ضریح چوبی شد. این امامزاده در خیابان خاوران، خیابان برادران سجادی، هشت متری ملایری قرار دارد.

بیشتر بخوانید:

۲۱۲۲۰