درآمد بنگاه‌های املاک چقدر است؟

بورسان : اخیرا خبری منتشر شد مبنی بر این که تعداد بنگاه‌های املاک در سراسر کشور به ۱۵۳ هزار واحد رسیده است که ۱.۸ برابر تعداد نانوایی‌ها محسوب می‌شود. همچنین عبدالله اوتادی، عضو هیات مدیره اتحادیه مشاوران املاک، در گفت‌وگویی با بورسان تعداد مشاوران املاک دارای پروانه در شهر تهران را حدود ۱۲ هزار نفر اعلام کرده است. اما مگر درآمد بنگاه‌های املاک چقدر است که تعداد آن‌ها بعضا از مشاغل ضروری مانند نانوایی بیشتر شده است؟

بررسی‌های بورسان نشان می‌دهد که در ماه گذشته چیزی حدود ۵۴ هزار میلیارد تومان خانه معامله شده است. هر چند اتحادیه املاک کمیسیون معاملات خرید و فروش را نیم درصد ارزش معامله تعیین کرده است اما اغلب قریب به اتفاق بنگاه‌های املاک بین یک تا دو درصد از ارزش معامله را به عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند. چنین چیزی نشان می‌دهد که تنها در ماه گذشته املاکی‌ها در تهران حدود ۸۰۰ میلیارد تومان کمیسیون بابت معاملات خانه دریافت کرده‌اند.

همچنین برآوردهای بورسان نشان می‌دهد که حدود ۱.۵ میلیون خانه‌ی اجاره‌ای در تهران وجود دارد که اگر فرض کنیم هر مستاجر دو سال یک بار خانه خود را تعویض می‌کند، می‌توان گفت که در پایتخت ماهانه حدود ۶۰ هزار واحد مسکونی با متوسط اجاره‌بهای ماهانه ۱۰ میلیون تومانی معامله می‌شود. با توجه به این که کمیسیون بنگاهی‌ها از معاملات اجاره معادل نصف اجاره‌بهای یک ماه است، می‌توان گفت که ارزش کمیسیون اجاره خانه در تهران ماهانه نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان است.

به این ترتیب می‌توان ارزش بازار معاملات مسکن را در تهران چیزی حدود ماهی ۱۱۰۰ میلیارد تومان دانست که اگر املاک تجاری هم اضافه کنیم می‌توان انتظار داشت که این عدد حداقل به ۱۲۰۰ میلیارد تومان برسد. به این ترتیب می‌توان گفت که هر املاکی در تهران ماهانه حدود ۱۰۰ میلیون تومان درآمد از محل کمیسیون دارد.

رشد قارچ‌گونه بنگاه‌های املاک، درآمد بالای املاکی‌ها و جهش قیمت مسکن و اجاره خانه منجر شده تا سیاستگذار به فکر اصلاح سازوکار املاکی بی‌افتد. به طوری که چندی پیش مجلس در طرح ساماندهی بازار اجاره مسکن خبر از تغییر فرمول کمیسیون املاکی‌ها برای قرارداد اجاره داده بود. حالا هم سخنگوی دولت خبر از تغییر نرخ کمیسیون خرید و فروش املاک داده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که کاهش دستوری کمیسیون نه تنها منجر به کاهش هزینه خریدار و فروشنده نمی‌شود بلکه با ایجاد بازار سیاه می‌تواند در نهایت به ضرر همه طرف‌های معامله شود. هم اکنون نرخ کمیسیون عرفی بنگاهی‌ها به دو درصد ارزش معامله رسیده است که ۴ برابر میزان مصوب آن است. در اغلب کشورهای دنیا هم میزان کمیسیون املاک بیشتر از این اعداد است. البته در این کشورها وظایف و خدمات مشاوران املاک هم خیلی گسترده‌تر است. به همین دلیل به نظر می‌رسد که سیاستگذار باید به جای کاهش دستوری کمیسیون که می‌تواند منجر به بیکاری یا ایجاد بازار سیاه شود، به سمت بهبود سازوکار معاملات املاک مثل افزایش تعهدات مشاوران و همچنین ایجاد محدودیت برای انجام معامله مسکن توسط مشاوران که نقش مهمی در التهاب مسکن دارن حرکت کنه.